İştar ve Temmuz Mitleri. Din ve diğer mitlerle etkileşimi.
Babil’in tanrıları arasında hiçbiri öldükten sonra uğruna yas tutulan ve hayata geri dönen genç güzellik, Cennetin Kraliçesi İştar tarafından sevilen Temmuz’dan daha geniş çaplı ve daha uzun süreli bir üne kavuşmamıştı. Şehir panteonlarının hiçbirinde bilinen ismiyle boy göstermemiştir. Ama hakkında bilgi sahibi olduğumuz ilk zamanlardan Babil medeniyetinin geçişine kadar insanların manevi ve dini hayatlarında çok mühim bir yere sahiptir.
Mısırlı Osiris gibi Temmuz da tarım tanrısıydı. Babil hasadı nehirlerin bir armağanı olduğu için birkaç formundan birisinin ‘’Derinliğin Temmuz’u’’ Dumu-zi abzu olması olasıdır. Ayrıca ‘’çocuk’’, ‘’kahraman lord’’, ‘’ koruyucu’’, ‘’ iyileştirici’’ ve bir dönem Babillileri yöneten kraldı.
‘’Derinliğin Temmuz’u’’ derinliğin tanrısı EA’nın aile üyelerinden biriydi. EA’nın diğer oğulları, Marduk, Nira ‘’dünya yok edici’’ Ki-gulla,’’ geniş kulak’’ Burnunta-sa, ve ‘’ilham veren’’ Bara ile ‘’kehanet’’ Baragulla idi. Bunların yanı sıra bir de kızı vardı. Meşhur ruhun çocuğu, ‘’Khi-dimme-azaga’’
Sümer ilahilerinde Temmuz’un kız kardeşi olarak geçen Belit-sheri ile özdeş olabilir. Bu aile EA ve eşi Damkina’nın niteliklerinin sembolize edilmesiyle kurulmuş olabilir. Kral olarak Temmuz tanrıların bir teminatı, EA’nın insanlığa mısır yetiştirmeyi, ve meyve ağaçlarını ekip biçmeyi öğreten insan formu olabilir. Her yıl ölen bir genç olarak da mısır ruhuydu. Kendisinden İncil’de Babilli ismiyle bahsedilir.
Mısır dininde/İncil ve Tevrat’taki etkileri.
Hezekiel İsraillilerin çeşitli putperestlik uygulamalarını (güneşe ve sürünen her şeye ve iğrenç yaratıklara tapma gibi) ayrıntılı olarak verir.
‘’ Efendinin evinin kuzeye kapısına getirildi ve orada Temmuz için ağlayan bir kadının oturduğu gördü.’’
Ağlama töreni tarımla ilgili ayinlerle bağlantılıydı. Mısır tanrıları ağlayan tanrılardı. Verimlileştiren gözyaşları dökerlerdi.’’ Tohum ekiciler büyüyüp mısır olmasını sağlamak adına ‘’ ölmek için toprağa tohum atarken, yüce matemli tanrıların acısını taklit ederlerdi.
Bu eski gelenek diğerleri gibi İncil’in şiirsel betimlemelerine katkıda bulundular. Davut, ‘’ Gözyaşlarıyla ektiklerini neşeyle biçecekler. Ağlayan ve değerli tohumu taşıyan şüphesiz ki neşeyle geri dönecek ve beraberinde demetler de olacaktır.’’ der.
Mısır’da İsis ve Nepthys’in rollerini oynayan rahibeler öldürülen mısır tanrısı Osiris için yas tutmuşlardı.
İnsanoğlunun bir tanrının ölümünden dolayı yaşanan evrensel acıyı paylaşmasının gerekli olduğuna inanılırdı. Eğer duyarsız kalırlarsa, tanrılar onları düşmanları gibi cezalandırırdı.
Doğa tanrılarına tapanlar bu nedenle törensel uygulamalarını doğa olaylarına dayandırırlardı. ‘’Olağan ayini ihmal eden inançlıların bir felaket yaşayacaklarına dair korkusu anlaşılabilir.’’ demiştir Profesör Robertson Smith ve eklemiştir.
‘’ Tabi tarımın gerekli işlerini yüce yaşamın bir parçasının şiddetli bir biçimde yok olmasını içerir şekilde görüyorlardıysa.’’
Ayinlerini gözlemleyerek, inançlılar tanrıların sevgisini ve işbirliğini kazanıyor ya da doğayı sihirli bir şekilde kontrol edebiliyorlardı.
Temmuz ve Adonis mitlerinin benzerliği. Osiris mitiyle bağlantısı.
Babil’in ölen Tanrısı Temmuz miti, Yunan Adonis mitine benzemektedir. Ayrıca Osiris mitiyle de bağlantılıdır.
Adonis mitinin Homeros sonrası dönemlerde Yunanlılar tarafından dolaylı olarak Batılı Samiler aracılığıyla Babillilerden alınmış olduğu ileri sürülür.
Sümer ilahilerinde Temmuz yılın bir döneminde çoban veya tarımcı olarak dünyada yaşamış ve tanrıça İştar tarafından çok sevilmiş olan Adonis’e benzer bir tanrıdır. Öldüğünde Hades’in yer altı dünyası gibi, yer altı kraliçesi Eresh-ki-gal’in diyarına gitmiştir.
Bir açıklamaya göre ölümüne sebep olan İştar’dı. Bu tanrıça Babilli Herkül, Gılgamş’ı elde etmeye çalışırken Gılgamış onu azarladı.
‘’ Gençliğinin eşi Temmuz’un başına
Her sene bela olmuştun.’’
Yazımızın ikinci bölümü için aşağıdaki linke tıklayınız.
