Laplace Şeytanı . Bu yazıyı okurken bir seçim yapacaksınız.
Özgür irade nedir? İnsanların özgür iradeleri var mıdır?
Özgür irade nedir? İnsanların özgür iradeleri var mıdır? Her şey bizim elimizde midir? Yoksa öyle zannederek mi yaşıyoruz?
Sizler şu yazıyı okumaya, ben de bu yazıyı yazmaya karar verdiğimde aslında hayatımıza etki edecek bir seçim yapmış mı oluyoruz? Bu yazıyı yazmak yerine dışarıya çıkabilirdim ve aynı şekilde siz de bu yazıyı okumak yerine televizyon seyretmeyi ya da başka bir şey yapmayı tercih edebilirsiniz. Şu halde hayatınızda ufak ya da büyük bir etki yapacak bir seçimde bulunmuş oluyorsunuz. Hem sizin hem de benim için geçerli bir durum bu. Elbette dışarıda hiç tanımadığımız insanların hayatına da etki ediyor olabiliriz bu seçimimizle. Sadece kendi ülkemiz için konuşmuyorum. Tüm dünyadan bahsediyorum.
Laplace Şeytanı nedir?
1700 yıllarında De Moivre adlı bir ilim adamı Londra’da yaşamış ve çalışmalarını burada sürdürmüştür. İstatistik denilen ve bugün hayatımızın her alanında kullandığımız ilmin temelini o atmıştır ve Laplace Şeytanı teorisi de ondan temel almıştır.
Demoivre şans diye tabir ettiğimiz bir şeyin aslında olmadığını, her şeyin neticesini, eğer doğru verilerle hesaplayabilirsek erişebileceğimizi söyler.
De Moivre
Çokça verilen şu örneği tekrar işaret etmek gerekirse, yazı mı tura mı diye havaya attığımız metal bir paranın tura ya da yazı gelme olasılığı yarı yarıyadır. Yani hepimiz böyle düşünürüz. Oysa paranın yazı ya da tura gelmesi sadece yüzde ellilik bir olasılığa bağlı değildir. Bu sonucu oluşturacak başka etkenler de vardır.
Mesela, metal paranın ağırlığı? Nerede yapıldığı, parayı havaya attığımızda esen rüzgârın etkisi, elimizde parayı tutma biçimi ve açısı vb paranın yazı ya da tura gelmesini önceden bilebilmemizi sağlayabilir.
Determinizm. Her şey belirlidir ve sebebi vardır.
Bu aslında Determinizm denilen bir sistemdir. Yani her şey belirlidir ve sebebi vardır biz bu sebepleri bilsek de bilmesek de.
Özgür irade var mı yok mu?
Aslında Yunan filozofu Leukippus determinizmin ilk savunucusudur. Ona göre: Hiçbir şey tesadüfi değildir. Her şeyin bir sebebi vardır.
Öte yandan Aristo ve Platon bu düşüncenin tam tersini savunmuş, özgür iradeye de yer vermişlerdir. Kilise de bu görüşü benimsemişti. Çünkü eğer insanın özgür iradesi varsa dünyada olan kötülüklerden Tanrı sorumlu tutulamazdı.
Aristo
Pierre Simon Laplace ve Laplace Şeytanı teorisi.
Pierre Simon Laplace
Özgür iradeye sahip olduğumuz görüşü yıllarca hüküm sürdü, ta ki Newton ve bilimdeki gelişmeler ışığında belirlenimciliğe geri dönülünceye kadar. 19.Yüzyıl başlarında en önemli matematikçilerden biri olan Pierre Simon Laplace evrenin temel kurallara itaat ettiğini gözlemledi.
Ona göre eğer bizler bu kanunları ile evrendeki her cismin ve parçacığın konumunu, hızını ve doğrultusunu bilirsek onun geçmiş ve geleceğini bilebiliriz ancak bu elementler önceden tayin edilmiş ise. Bu da Laplace Şeytanı olarak adlandırıldı. Her şey önceden belirlenmiştir.’’ Einstein da bu bakış açısını benimsemişti.
LaplaceŞeytanı, matematiksel veriler kullanılarak olasılıkların hesaplandığı bir teoridir ve bu tarihte ilktir. De moire ile ayrıldığı bazı noktalar vardır elbette. Bu sadece bir teoridir ve henüz kesin olarak ispatlanamamıştır. Aynı şekilde çürütülememiştir de.
Laplace Şeytanı teorisi ne anlatıyor?
Geçmişin sonucu ve elbette geleceğin sebebi, evrenin şimdiki halidir. Kâinatın bütün güçlerini, konumlarını idrak eden bir canlı olduğunu varsayar bu teori. Bu varlık, her şeyi hesaplayabiliyor üstelik. En büyüğünden en küçük atomlara kadar her şeyi hesabına katıyor. O halde paranın yazı ya da tura gelmesinden, olabilecek her türlü olasılığın cevabını da biliyor. Şu halde her şey bilinebilir. Hiçbir şey sır değildir. Geçmiş, gelecek ve şimdi
Laplce -şeytanı , kainatta her bilgiye vakıf bir varlık aslında. Şeytan adı verilen bu varlık, kâinatın tüm bilgilerine ulaşabilir, çok hızlı bir şekilde hesaplayabilir ise, mümkün olan tüm ihtimalleri görebilir. Buna bağlı olarak doğru kararı vermesi halinde geleceği belirler ve şekillendirir.
Elbette bu olasılıkların olma ihtimali en yüksek olanının seçilmesiyle yapılabilir. Neticede bu bir teoridir ve kati olasılıkla sınırlanamaz her şey.
Bilim insanları Laplace Şeytanı için ne diyor? Özgür irade yok mu?
Bilim insanlarından bir bölümü bu teoriyle özgür irade kavramının yok sayıldığını ileri sürdü. Şeytan olarak tabir edilen varlık, tüm olasılıkları bilerek harekete geçecek dolayısıyla özgür irade kullanılmayacaktı. Özgür irade ancak bazı şeylerin bilinmemesi ve kişinin bunları dürtüleri ve sezgileriyle bir mantık potasında eriterek ortaya çıkan bir şeydi çünkü. Bu durumda özgür iradeden söz edilemezdi.
Konuyla ilgili ilginç durumlar.
De Moivre bu hesaplamalara dayanarak ölüm tarihini buldu.
Beynimizin nasıl karar vereceği yapılan bir deneyle şöyle gerçekleşti. Beynimiz bizim yapacağımız bir seçimi bizden 1 saniye önce biliyor!
Kelebek etkisi. Afrika’da bir kelebek kanat çırpar ve Dünyada felaketler olur!
Kaynak: Tanrı’nın Formulü. Jose Rodrigues dos Santos. Laplace Şeytanı
Öneri, Bu konu hakkında yazılmış iki güzel roman tavsiyesi: Olasılıksız- Adam Fawer ve Zar Adam Luke Rhinehart. Zar Adam ünlü İngiliz grubu The Cure şarkılarına ilham kaynağı olmakla da ünlüdür.
The Cure
Mitoloji, tarih , gerilim ve polisiye sevenler:
Polisiye, gerilim, mitoloji seviyorsanız. Melekler, büyüler, kadim tarikatlar ve benzeri konular ilginizi çekiyorsa, başı sonu belli hikayelerden sıkıldıysanız. Kafası çok değişik bir roman sizleri bekliyor;
Büyü konusuna çok farklı yaklaşılan ve büyüyü derinlemesine bir kurgu roman çerçevesinde anlatan kitabımın linki aşağıdadır.
https://angelsdia.com/about-novelroman-hakkindavideo-ozet/
Youtube kanalımda ilginizi çekebilecek videolar bulabilirsiniz. Aşağıdaki linke tıklayarak kanalımdaki içeriklere ulaşabilirsiniz.
https://www.youtube.com/channel/UCY2ps_mnNqfVtZ83jyGnXSQ
