Beyin nasıl çalışır
BEYİN YALANLARI ve GERÇEK BİLİM- Christian JARRETT Beynin gerçekleri, Beyin nasıl çalışır
Derleyen: Halit YILDIRIM
Beyin nasıl çalışır ?
Beynin gerçekleri, Beyin nasıl çalışır
“Biz insanlar milyarlarca ışık yılı ötedeki galaksileri keşfedebiliyor ve atomdan küçük parçacıkları analiz edebiliyoruz. Buna rağmen kulaklarımızın arasındaki 1,4 Kg ağırlığındaki maddenin sırrını henüz çözemedik.”
Bunlar 2013 Nisan’ında multimilyon dolarlık BRAIN Initiative (BRAIN İnisiyatifi) Projesi’nin lansmanında konuşan AB Başkanı Barack Obama’nın sözleriydi.
Nörobilime gösterilen ilgi yeni değil. 1990 yılında ABD Başkanı George W. Bush bir dizi toplumsal farkındalık yayını ve etkinliğiyle, 1990’1arı “Beynin On Yılı” olarak tanımlamıştı. O zamandan beri nörobilime olan ilgi ve yapılan yatırımlar daha yoğun bir biçimde büyüdü; yirmi birinci yüzyıldan “Beynin Yüzyılı” olarak söz edenler bile vardı.
Nöro dediğimiz her şeye tutkun olmamıza rağmen Obama’nın mevcut bilgiye dair tespiti doğruydu. Beyni anlama konusunda büyük adımlar atmış olsak da hâlâ çözümlenemeyen büyük sırlar var.
Beyin nasıl çalışır : Bu kitap sayesinde sizi, beyninizin sadece %10’unu kullandığınıza dair yaygın olarak kabul edilen görüşten, sarası tutan bir kişinin dilini yutmasına engel olmak için ağzına bir nesne yerleştirilmesi gerektiğini iddia eden yanlış yönlendirmeler gibi daha belirgin ve tehlikeli beyin hastalıklarına uzanan, en popüler, kalıcı ve riskli beyin efsaneleriyle ve hatalı kavramlarla dolu bir yolculuğa çıkaracağım.
Beyin nasıl çalışır ? Tevazu İhtiyacı:
Beyinle ilgili yanlış kavramları açığa çıkarmak ve beynin gerçekte nasıl işlediğiyle ilgili gerçeği ortaya koymak için yüzlerce makale inceledim, yeni çıkmış kaynak kitaplara başvurdum ve birçok durumda dünyanın önde gelen uzmanlarıyla doğrudan iletişime geçtim. Kanıtları önceden var olan bir gündeme bağlı kalmadan gözden geçirmek için mümkün olduğunca nesnel hareket etmeye çalıştım.
Tüm bunlara rağmen zamanını beyin efsanelerini araştırmakla geçirmiş herkes kısa süre sonra günümüzde yaygın olan pek çok efsanenin modasının geçtiğini fark eder. Size en yeni ve güncel kanıtları temel alan yeni bir anlatım sunarken, aynı zamanda tevazu göstermem gerektiğini de biliyorum, zira gerçeklerin değişebileceğinin ve insanların hata yapabileceğinin farkındayım.
Beyinle ilgili en ölçüsüz ve şişirilmiş hikayelerin çoğu gizli bir gündemi olan insanlar tarafından yayılır. Belki satacakları bir kitap vardır ya da yeni bir tür eğitim ya da terapi pazarlıyorlardır. İddialarını desteklemek için beyne baş vurmak, bu insanların kullandıkları alışılmış bir taktiktir.
Beynin gerçekleri, Beyin nasıl çalışır
Beynin Anatomisi Hakkında Bir Başlangıç:
Beynin dehşete düşürücü karmaşıklığı çıplak gözle görülemez. Süngersi gövdenin içinde yer alan yaklaşık 85 milyar nöron 100 trilyondan fazla afallatıcı bağlantı oluşturur. Ayrıca, yeni araştırmalara göre eskiden inandığımızın aksine ev sahibinden çok daha fazlası olan ve bilgi işleme ile ilişkili olan benzer sayıda gliyal hücreler vardır. Ancak beynin yapısıyla ilgili fazla hürmetkar olmamaya dikkat etmeliyiz; çünkü öyle ya da böyle mükemmel bir tasarım değildir.
Kortekste, nöronlar her biri farklı türde ve yoğunlukta nöron içeren tabakalar halinde dizilmiştir. Beyin için popüler bir ifade olan- “gri madde”– büyük oranda nöron hücre yapılarından oluşan dokunun anatomik adından gelmektedir. Griden ziyade pembe görünmekle birlikte tamamen gri maddeden yapılmıştır; en azından gençken. Bu korteksin altında bol miktarda bulunan “beyaz maddenin” tersidir; beyaz madde büyük ölçüde yağla kaplı nöronal aksonlardan oluşmaktadır (aksonlar nöronun bıyığa benzeyen kısmıdır ve diğer nöronlarla iletişim sağlar. Beyaz maddeye beyaz görünümünü veren yağla kaplı aksonlardır.
sinaps’taysa mesaj iletimi kimyasal maddeler yardımıyla olur.
Nöronlar birbirleriyle sinaps adı verilen küçük gruplar halinde iletişim kurarlar. Burası kimyasal habercinin (“nörotransmiter”) nöronun aksonunun ucundan salındığı ve sonra alıcı nöronun dendritine (dala benzeyen bir yapı) aktarıldığı yerdir.
Geleneksel olarak, sinirle ilgili farklı alanlara dair içgörüler beyin hasarı olan hastalar üzerinde yapılan araştırmalardan elde edilmiştir.
ÖLÜ EFSANELER
Bazı efsanelerin pili biter, modası geçer ya da sadece popüler inanışın sınırlarında var olurlar. Ama diğerleri çarpıcı bir biçimde zombi benzeri kalıcılık gösterir, çelişkili kanıtlarla verilen dayanaklara karşı ilerler.
Uydurma kurslarını ya da yanlış yönlendirilmiş kampanyalarını desteklemeye çalışan kendinden menkul gurular ve vaizler tarafından yaygın olarak benimsenenler de bu inatçı ve popüler inanışlardır. Bazı klasik efsanelerin dayanıklılığı baştan çıkarıcı cazibelerini de destekler; doğru olmuş olsalar harika olabilecek olguları göklere çıkarırlar.
Bu yönüyle öne çıkan YANLIŞ EFSANELERİN bazılarını aktarıyorum…
Beynin gerçekleri, Beyin nasıl çalışır
*EFSANE: Beynimizin Sadece %10’nu Kullanıyoruz
Bu, çoğumuzun serebral potansiyelimizi büyük ölçüde âtıl halde bırakarak beyinlerimizin çok küçük bir kısmını kullanmakla yetindiğimize dair ölümsüz bir efsanedir. Hesapsızca tükettiğimiz söylenen gri maddenin miktarı yıllar içinde çoğalıp azalmış olsa da en popüler iddia %90 olduğudur. İşin cazibesi ortada. Derinliklerde kilidinin açılmasını bekleyen gizli beyin gücü rezervi taşıdığına kim inanmak istemez ki?
Modern araştırmalar insanların, bilgeliklerini gelecek nesle aktarmak isteyenler arasında olanlar dahil, %10 efsanesine süregelen yaygın inanışı gösteriyor. Merhum psikolog Barry Beyerstein efsanenin kaynağının izini sürmeye kalktığında tek bir kesin delil yerine çok sayıda kusurlu aday buldu.
Aynı zamanda bu saçmalıkların çoğunun yanlış bilgiye ve yanlış aktarmaya dayalı olduğunu buldu.
20.yüzyıl başlarında öncü psikolog William James insanların “gizli zihinsel enerjiye” sahip olduğu fikri hakkında yazdı ancak bu konuda net rakam vermedi. Unutmayın, James’in aydınlatmak istediği beyinlerimizin ne kadarını kullandığımız değildi.
Maalesef, ilk iddia kolayca ikinciye dönüşüyor. Gazeteci Lowell Thomas, Dale Carnegie’nin 1936 yılında basılan çok satan Dost Kazanma ve İnsanları Etkileme Sanatı isimli klasik kişisel gelişim kitabına yazdığı önsözde bu süreci destekledi. Hassas %10 rakamını James’in potansiyel vurgusuna ekleyerek şöyle yazdı: “Harvard Profesörü William James ortalama inanın gizli zihinsel yeteneğinin sadece %10’unu geliştirdiğini söylerdi.” Bunu yaparken Thomas milyonlarca okuyucuyu beyin efsanesinin ilk versiyonlarından birini gösterdi.
Bir başka muhtemel kaynak Albert Einstein’a atfedilen alıntıdır. Söylendiğine göre bir röportajında dehasının sırrının beyninin bizlerin kullandığı %10’luk kısmı yerine tam kapasitesini kullanması olduğunu açıklamıştı. Ancak Beyerstein bu alıntıyı bulmak için Albert Einstein Arşivlerindeki uzmanları aradığında bu sözün nerede geçtiğini bulamadı; dolayısıyla bu da bir başka uydurma hikayeydi.
%10 efsanesini besleyen yakıtlardan biri de nörobilim araştırmalarının yanlış yorumlarıdır.
Örneğin 1930’larda Kanadalı beyin cerrahı Wilder Penfield epilepsi hastalarında doğrudan beyinlerinin yüzeyini uyararak çeşitli hisleri kışkırtabildiğini buldu (bunu yapabilme fırsatı nöbetlerini hafifletmek için yapılan cerrahi müdahaleler sırasında ortaya çıktı).
Son olarak, normalden daha küçük beyni olan ancak işlevini sorunsuz olarak yerine getirdiği görülen hidrosefali hastalarına (kafalarında su birikmesi olan hastalar) ait vaka raporları var. Bu vakaların belirgin anlatımları en prorvokatif haliyle 1980 tarihli Science dergisinde “Beyniniz gerçekten gerekli mi?” isimli bir araştırmada yer almaktadır; burada üniversitesindeki hidrosefalisi olan, “126 IQ’ya sahip genç bir matematikte onur öğrencisi olduğunu ve sosyal olarak tamamen normal olduğunu” anlatan İngiliz nörolog John Lorber’dan alıntı yapılmıştır. “Çocuğun neredeyse hiç beyni yoktu.”
Beyerstein’a göre belgelenen vakalarda korteks açık bir biçimde deforme olmuş olsa da beyin sapının üzerinde “neredeyse hiç beyni olmadığı” doğru değildi.
Hakikat:
Beynimizin gerçekte ne kadarını kullanıyoruz?
Beyin nasıl çalışır :Gerçek şu ki tamamını kullanıyoruz: etrafta iş verilmesini bekleyerek uzanan yedek sinir maddesi yok. Bu, katılımcılardan hiçbir şey düşünmemeleri istendiğinde bile aktivite dalgalarının beynin tamamında aktığı görülen, binlerce beyin taramasıyla onaylanmıştır. Aslında, tüm alanları içine alan, “varsayılan mod ağı” olarak adlandırılan bütün bir ağ var ve bu ağ insanlardan dış dünyayla bağlantılarını koparmak için ellerinden geleni yapmaları istendiğinde daha aktif hale geliyor.
%10 efsanesinin tersini kanıtlayan diğer kanıtlar beyin hasarı olan, en küçük lezyonun bile kendisi için yıkıcı sonuçları olabilen, hastalar üzerinde yapılan araştırmalardan elde edilmiştir. Beynin zaman içinde hasara adapte olmak için olağanüstü bir kapasitesi olduğu doğrudur.
Beynimizin sadece küçük bir kısmını kullandığımız fikri evrimsel bakış açısıyla da mantıksızdır,
Beyin nasıl çalışır : Beyin, vücut kütlemizin sadece %2’sini oluşturan bir organ olduğu halde enerji tüketimimizin %20’sinden sorumlu olan, kötü namlı bir yakıt canavarıdır. Doğal seçilimle evrim verimsiz olanı ayıklama eğilimindedir; dolayısıyla fazla enerji tüketen bu kadar maliyetli bir organa sahip olmamız mantıklı değildir. Personelinin çoğunluğunun hiçbir şey yapmadan oturduğu bir şirket düşünün; bu personel işten atılırdı. Beyin hücrelerimiz için de durum aynıdır.
Yeni beceriler öğrenmek ve yaralarımızın iyileşmesi için büyük bir potansiyelimiz var mı? Kesinlikle doğru. Beynimizin sadece %10’unu mu kullanıyoruz? Kesinlikle YANLIŞ!
Yazının ikinci bölümü için aşağıdaki linki tıklayınız.
https://angelsdia.com/beyin-yalanlari-ve-gercekler-2-bolum/
Mitoloji, tarih , gerilim ve polisiye sevenler:
Polisiye, gerilim, mitoloji seviyorsanız. Melekler, büyüler, kadim tarikatlar ve benzeri konular ilginizi çekiyorsa, başı sonu belli hikayelerden sıkıldıysanız. Kafası çok değişik bir roman sizleri bekliyor;
Büyü konusuna çok farklı yaklaşılan ve büyüyü derinlemesine bir kurgu roman çerçevesinde anlatan kitabımın linki aşağıdadır.
https://angelsdia.com/about-novelroman-hakkindavideo-ozet/
Youtube kanalımda ilginizi çekebilecek videolar bulabilirsiniz. Aşağıdaki linke tıklayarak kanalımdaki içeriklere ulaşabilirsiniz.
https://www.youtube.com/channel/UCY2ps_mnNqfVtZ83jyGnXSQ/videos
